حمید فدافن 

در یکی از روزهای تابستان امسال به عزم دیدار با رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی به دفتر وی رفته بودیم. در لابلای صحبت‏ها متوجه شدیم دوران ماموریت ایشان از اداره آموزش و پرورش بردسکن به این اداره به اتمام رسیده و ایشان برابر بخشنامه‏ها باید به مسقط‏الراسش برگردد. این خبر اسباب تعجب بود. در ادوار مختلف شاهد هدایت این اداره توسط نیروهای چپ و اصلاح‏طلب بودیم. مدرس که خود جایگزین جواد روشندل شده بود، اینک جایش را به توکلی داده است. توکلی بیش از این کارمند اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی کاشمر بود و سابقه سرپرستی و ریاست این اداره را در کاشمر و بعد از آن در خلیل‏آباد دارد.

به عبارتی وی برای دومین بار است که در کسوت ریاست این اداره هدایتگر را خواهد بود. روشندل نگاهی اداری به مسایل فرهنگی داشت. سعی می‏کرد برابر بخشنامه‏ها و دستورالعمل‏های واصله عمل کند. او که این روزها در اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فعالیت دارد، در دوران طولانی ریاستش در ادوار مختلف سعی کرد اصطلاحاً بی‏گدار به آب نزند. و در عین حال سعی کرد برابر آن چه سازمان متبوعش اصرار دارد، رفتار کند. از این منظر توانست انواع فعالیت‏های اداری را انجام دهد و برابر چارت مصوبه وزارتخانه انجمن‏های مختلف را در پیرامون خود ایجاد نماید.

شانس بزرگ روشندل همراهی جمعی از اهل ذوق هنری در بخش خصوصی با وی بود. در دوره وی دو انجمن خوشنویسان و نمایش اوج‏گیری خوبی داشتند. سایر انجمن‏های هنری هم به فراخور ارتباطات روشندل توانستند عرض اندام کنند. روشندل با رئیس اسبق این اداره متولی یک مرکز قرآنی مستقر در ساختمانی از این اداره در خیابان امام هم بود. این استقرار همیشه یکی از نقدهای وارد بر وی بود که چرا باید فضای اداری این اداره در محل مجتمع فرهنگی سرو کاشمر باشد و این در حالی بود که فضای اداری این اداره در اختیار یک موسسه قرآنی قرار داشت.

تصور می‏شد که روشندل این متولد دیار کوهسرخ، با گرایشات چپ و اصلاح‏طلبانه‏ای که دارد در دوره بهروز بنیادی هم همچنان ریاستش ادامه بیابد، او که در دولت‏های مختلف زمامداری این اداره را بر عهده داشت در روزگار تدبیر و امید و در موسم تسلط چپ‏ها بر ارکان مدیریتی کشور و استان و کاشمر ناچار به مهاجرت از کاشمر به مشهد شد و پستش را به هم خطی از دیار بردسکن واگذار کرد. مدرس به طیف مدرن جناح چپ ترشیز تعلق خاطر دارد و از یاران نماینده محسوب می‏شد. حضور وی در اداره مذکور باعث ایجاد تحرکات قابل اعتنایی در این اداره و به خصوص بخش موسیقی و نمایش شد.

مدرس بیش از حضور در کاشمر هدایت اداره فرهنگ  ارشاد اسلامی بردسکن را بر عهده داشت. این سابقه باعث شده بود با زیرو بم مسایل اداری آشنا باشد. او ضمن وفاداری به قوانین و بخشنامه‏ها فضا را برای خلاقیت و ابتکار باز گذاشت. در دوره وی شاهد دمیدن روح تازه‏ای در فضای این اداره بودیم. البته باید این توضیح را داد که وی نسبت به روشندل دارای گرایشات عیان‏تری در حوزه مسایل سیاسی بود و در عین حال با گستره قابل توجهی از افراد با گرایش‏های سیاسی مختلف در ارتباط بود. مدرس خود یک هنرمند بود و ذهنیت هنرمندان به خوبی آشنا بود.

توکلی با روحیه تعاملی که دارد فردی اداری است و می‏توان از این نظر وی را شبیه روشندل دانست. یقین در دوره وی شاهد آرامشی اداری در این اداره خواهیم بود. البته نباید فراموش کرد که توکلی میراث مدرس را بر دوش دارد و این یعنی باید مطالبات هنرمندانی که مدیریت مدرس را تجربه کرده‏اند را پاسخگو باشد. توکلی در همان بدو ورود با یک بدشانسی مواجه شد. محمد ناصری که بازوی هنری رئیس اداره محسوب می‏شد، وارد دوران بازنشستگی‏اش شد. مهاجرت رئیس انجمن نمایش به مشهد هم قابل تامل است. توکلی برای ایام پیش رو نیازمند افرادی است که خلاق و دارای ارتباطات گسترده هنری باشند.

یقین این دو موضوع یعنی؛ نوع مطالبات هنرمندان و نیاز به افرادی هنرشناس از جمله دغدغه‏های وی خواهند بود. هر چه به زمان انتخابات مجلس یازدهم نزدیک می‏شویم، نگاه سیاسیون به این اداره و حوزه تاثیرش بیشتر می‏شود. هر کاندیدایی دوست دارد از نفوذ جماعت هنرمند برای اخذ اعتبار و رای بهره ببرد. این نگاه مطالبه‏گرایانه فراروی دوران مدیریتی توکلی خواهد بود. البته نباید فراموش کرد که در هر شهرستان، اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی به تنهایی متولی مسایل فرهنگی نیست. شورای فرهنگ عمومی به نوعی هماهنگ کننده تمام این نهادها و سازمان‏های است که به طور مستقیم و غیر مستقیم در امور فرهنگ دستی دارند.

با این همه صاحب نظران معتقدند که وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی ویترین فرهنگی این کشوراست. با این باور باید بپذیریم که اداره ارشاد کاشمر  هم ویترین فرهنگ کاشمر است. آیا در عمل هم چنین است؟ امید در دوران توکلی این مهم در عمل محقق شود. از ایشان استدعا داریم در کنار امور اداری و حفظ نظام تشکیلاتی، گوشه چشمی هم به خلاقیت‏ها و ابتکارات اهالی هنر داشته باشند. پیشنهاد می‏کنیم به طور خاص به مواردی نظیر تعزیه و آیین‏های سوگ مذهبی توجه کنند. در این راه یقین باید مجموعه‏های مختلف شهرستان به خصوص دفتر نمایندگی اداره میراث فرهنگی در کاشمر ایشان را یاری کند.

هنر ناب تعزیه در کاشمر قدمتی حداقل 150 ساله دارد. تاکنون شاهد برگزاری چندین سوگواره در این زمینه بوده‏ایم. امید شاهد توجه خاص به این سوگواره و تداوم آن در سطح شهرستان و تبدیل آن به سوگواره استانی و حتی ملی باشیم. تعزیه خوانان کاشمر به اقصی نقاط این کشور  دعوت می‏شوند. متاسفانه هنوز در مورد جمع آوری نسخه‏های موجود در شهرستان  اقدام موثری به عمل نیامده است. هنوز آرشیوی از البسه و ادوات این آیین تهیه نشده است. کسی به فکر موزه‏ای در این زمینه نیست. پیشکسوتان این هنر مظلومانه چشم انتظارند تا خاطرات و خطرات هنرشان را به آیندگان عرضه نمایند.

باید که آلبومی تصویری از این هنر تهیه نمود. باید که فیلم‏های مستند و داستانی از این هنر ساخت. متاسفانه کاری آکادمیک و به سامان را در این وادی شاهد نبوده‏ایم. هر چه بُود پُر نمودن بیلان کار بوده است. آیین‏های وابسته به تعزیه یعنی مواردی چون؛ تعزیه مضحکه، منقبت خوانی، قنبر خوانی، مداحی، مرثیه سرایی، نخل گردانی، آیین‏های محرم و به خصوص عاشورا و تاسوعا نیز محتاج توجه و مطالعه و مستندنگاری هستند. در این میانه باید که به جایگاه هیأت مذهبی و تاثیرات فرهنگی آنها پرداخته شود. باید که مقوله نذر و نیاز و وقف را در کنار این آیین‏ها بررسی نمود.

 باید نقش مساجد و تکایا و هیات مستقر در منازل و روضه‏های زنانه و مردانه و دوره‏های قرائت قرآن و ادعیه را نیز فراموش نکرد. تعجب نکنید هیچ کس مطالعه در این زمینه را جدی نگرفته است. یقین توکلی باور دارد که؛ فرهنگ کاشمر از نبود مطالعات زیر بنایی رنج می‏برد. چه مطالعاتی در عرصه موسیقی مقامی این دیار انجام شده است؟ چه  پژوهشی در حوزه آیین‏های سور کاشمر به فرجام رسیده است؟ برای جمع‏آوری ضرب‏المثل‏ها، آوسنه‏ها، متل‏ها، دوبیتی‏ها و .... چه کرده‏ایم؟ کاشمر در این موارد ویژگی‏های خاص خود دارد که در کشور کم نظیر است.

امید توکلی در دوران مدیریت دوباره‏اش در اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی در این قبیل موارد در کنار انجام وظایف اداری‏اش کاری کارستان بکند. یقین او نیز دوست دارد از اهالی شهرستان بپرسد؛ چه میزان با شخصیت‏های فرهنگی کاشمر اعم از نویسنده و موسیقیدان و بازیگر و ... آشنا هستید؟ و یقین می‏داند که خود در کسوت یک مدیر فرهنگی باید در راه آشنا کردن اهالی شهرستان با مفاخر و مشاهیر متقدم و متأخر تلاش کند. محوطه مجتمع فرهنگی سرو کاشمر مکانی مناسب برای ایجاد پردیس مفاخر و مشاهیر دیارمان است. می‏توان سردیس این بزرگواران را در این فضا نصب کرد.

الغرض توکلی میراث بزرگی را بر دوش دارد که امید با توان مدیریتی که در خود سراغ دارد و تجربیاتی که دارد بتواند از بزنگاه‏های پیش رویش به درستی گذر کند. او می‏داند این میزها به کسی وفا نکرده است و آیندگان امروز همه ما را به قضاوت خواهند نشست. ایشان یقین اولویت‏های دارد. در این ماه‏های منتهی به ماه‏های تبلیغات و حضور انواع کاندیداها برای ایشان موفقیت روزافزون را آرزومندیم. امید مجموعه نهادهای فرهنگی دیارمان و مجموهه‏های که کار فرهنگی می‏کنند، اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان را با تمام توان یاری کنند.

حمید فدافن

نتایج پنجمین دوره انتخابات شوراها در شهر کاشمر به نفع چپ‏ها تمام شد. چهار اصلاح‏طلب ویلای خیابان خرمشهر در مقابل سه عضو اقلیت این شورا، تمام قد پست‏های هیئت رئیسه را میان خود تقسیم کردند.

فاطمه نبوی ثالث 

هنر بافتن  پارچه با نام «فرت بافي» با نقش  های متفاوت و ساده روستايي از دیر باز در کاشمر وجود داشته و مردم کاشمر چنانچه راویان می گویند ابتدا فرت را در فضای باز و کم کم در داخل خانه ها بر پا می کردند .