چند فراز و نشیب و آرزو برای حذف فقر شهری در کاشمر

در میدان مرکزی شهر این قیاس جالب‏تر است. آن زمان دکه پلیس در میانه میدان قرار داشت. دیدن این مستند را به دوستداران توسعه و پیشرفت شهر و شهرستان توصیه می‏کنیم و قبل از ورود به موضوع مورد نظر پیشنهاد می‏شود مدیریت شهری مجموعه‏ای پژوهشی را در باره تاریخ بلدیه و شهرداری با محوریت شهر کاشمر را بنیان بگذارد و یا باز بنیاد ترشیز را با تاکید بر تاریخچه مدیریت شهری کاشمر احیاء نماید.

مستند مذکور ذهن نگارنده را به این سمت برد که آیا شهر کاشمر دچار فقر شهری هست؟ بیایید بحثمان را در بارهاین موضوع با معنا کردن عنصر تلخ فقر آغاز کنیم. واقعیت آن است که؛ ارائه تعریفی از فقر، علیرغم درك نسبتاً ملموسی كه دارد، آسان نیست؛ فقر مقوله‏ای چند بُعدی است. دیدگاه كلاسیك عمدتاً فقر را بر مبنای كافی نبودن درآمد، فرد یا خانوار بررسی و تحلیل می‏كند. آمارتیا سن، برنده جایزه نوبل در سال 1998 رویکرد قابلیتی را در تعریف فقر بیان كرد. در این تعریف فقر به معنای محرومیت از قابلیت در نظر گرفته می‏شود. از این دیدگاه، ملاك تشخیص فقر، دستیابی به كاركردهایی در زندگی است كه برای هر فردی مطلوب و ارزشمند است.

تغذیه كافی، برخورداری از خدمات بهداشتی، دسترسی به آموزش و پرورش، مشاركت در تصمیم‏گیری‏های اجتماعی و ... مجموع این كاركردها، قابلیت‏های افراد را تشكیل می‏دهد. در این میان فقر شهری یک پدیده چند بعدی است و عوامل متعددی را علاوه بر شاخص‏های استاندارد سطح درآمد و سرانه تولید ناخالص داخلی، شامل می‏گردد .قابلیت دسترسی به خدمات شهری، یک مفهوم رایج است، که در مورد تعریف آن اجماعی وجود ندارد. قابلیت دسترسی به دستیابی آسان به ساختمان‏ها یا امکانات یا کالا و خدمات توسط مردم بر می‏گردد. بنابر این می‏تواند اندازه‏گیری فرصت نسبی برای تعامل یا برقراری ارتباط با یک پدیده مثلاً پارک بیان شود.

 قابلیت دسترسی معمولاً به عنوان سهولتی که بوسیله آن می‏توان به فعالیت‏ها از نقطه معینی و بوسیله سیستم حمل و نقل معینی دست یافت، تعریف می‏گردد. مفهوم قابلیت دسترسی جوانب گونا گونی مانند جنبه‏های فیزیکی، ذهنی، اقتصادی و مالی وابسته به طبیعت، کاربری زمین و حمل و نقل مورد نظر را در برمی‏گیرد. قابلیت دسترسی در میان افراد مختلف در زمان‏های مختلف متفاوت است. دسترسی را به مجموعه‏ای از ابعاد مشتمل بر؛ قابل دستیابی بودن، در دست س بودن، مکان، قابل استطاعت بودن و قابل پذیرش بودن تقسیم می‏کنند. از مهمترین عوامل در برنامه‏ریزی شهری، استفاده از فضاها و توزیع مناسب و به عبارتی كاملتر ، عدالت فضایی است.

در این راستا، كاربری‏ها و خدمات شهری از جمله عوامل مؤثر و مفیدند كه با پاسخگویی به نیاز جمعیتی، افزایش منفعت عمومی و توجه به استحقاق و شایستگی افراد می‏توانند با برقراری عادلانه‏تر، ابعاد عدالت فضایی، عدالت اجتماعی و عدالت اقتصادی را برقرار نمایند و در نهایت به کاهش فقر بیانجامد. بخش اعظم فقر شهری ناشی از محرومیت از زیرساخت‏ها و خدمات است. افراد فقیر از ویژگی‏های زندگی شهری شامل؛ مسکن امن و با کیفیت، امنیت و اجرای قانون، تحصیلات، خدمات بهداشتی، حمل و نقل کارا و مطلوب، درآمد کافی، دسترسی به خدمات و کالاها، اعتبار و به بیان ساده ویژگی‏های شهروندی، محروم می‏گردند.

با نگاهی ساده متوجه می‏شویم شهر کاشمر از چهار نوع بافت؛ سنتی، متعارف، نوگرا و بافت حاشیه‏ای تشکیل شده است. بافت فرسوده که اغلب با فقر شهری مرتبط است در بخشی از بافت سنتی و بافت حاشیه‏ای قرار گرفته است. فقر شهری در مناطق جنوبی و غربی شهر از سایر جاها مشهودتر است. برخی از اعضای محترم شورا در ادوار مختلف دارای سبد رای قابل توجهی از این مناطق بودند. توزیع فقر شهری در سطح شهر یکنواخت نبوده است. تهیه نقشه بافت فرسوده، مسکن نیازمند نوسازی و ... در سطح شهر، کمکی موثر بر تعیین کمیت و کیفیت فقر شهری در کاشمر است.

این روزها اخباری در باره تشکیل نشست‏های در حوزه مدیریت شهری بخوانیم و می‏شنویم. کاری به روند انتخاب افراد حاضر در این جلسات و شوراها نداریم. خوشحالیم شاهد این اتفاق هستیم و خوشحالتر خواهیم شدف خروجی این محافل منجر به پویایی و بالندگی شهر شود. پیشنهاد می‏کنیم این مجموعه‏ها بحث شناخت کمیت و کیفیت فقر شهری را بررسی بفرمایند. یقین این بزرگواران مورفولوژی شهر را به درستی تهیه کرده‏اند. یقین از دید اکولوژیک جدید شهری حواسشان به نواحی فقیر نشین و اسیر فقر شهری هست. و یقین برنامه‏ها و سياست‏هايي مطلوب و موثری برای ارتقاي توانمندي و حذف مقوله فقر شهري دارند. خسته نباشند.

لابد فعالان عرصه مدیریت شهری وقایع سال‌های میانی دهة هفتاد را به یاد دارند. نارضایتی‌های حاشیه‌نشینان شهری در برخی از کلانشهرها نظیر مشهد باعث تحرکاتی شد. رسیدگی به وضعیت حاشیه‏های شهر و محلات و شهرک‌های مسکونی که طی سالیان اخیر(بخوانید مسکن مهر و انواع شرکت‏های تعاونی مسکن) ساخته شدند، یک ضرورت است. نقد مدام دولت‏های قبلی پاسخی به درد امروز شهروندان نیست. مردم شریف دیارمان مدام در حال قیاس شمال و جنوب شهر هستند. مدام محله و محل زیست خود را با جاهای دیگر شهر مقایسه می‏کنند. در هر حال این حق شهروندان است که خواهان ارتقای کمی و کیفی خدمات شهری باشند.

به نظر ما کاشمر نیازمندمسئله‌یابی در بافت‌ شهری و ساماندهی بافت‌های مسئله‌دار است. باید به درو از جنگ‏های حیدری و نعمتی و حُب و بُغض‏های سیاسی و مقوله اکثریت و اقلیت در شورای شهر به فکر شهروندان و حذف فقر شهری باشیم. عزیزان ویلای خیابان خرمشهر نگاهی به شورا در ادوار مختلف بیاندازند. میزان رای شما بیانگر محبوبیت شما و خط و ربط سیاسی شما در شهر است. برخی چند دوره بودند، هر دوره از دوره قبلی کمتر رای آورند. برخی هم بیشتر رای آوردند ولی هنوز رکورد رای از آن یک روحانی غیر بومی است که چند صباحی در شهرمان ریاست یک مرکز آموزش عالی را بر عهده داشت. حضور در شورا یک بحث است و میزان تاثیرگذاری بر افکار عمومی بحثی دیگر است.

اصولگریان و اصلاحاتیان کاشمر از شما کار می‏خواهند. به تعبیر امام جمعه دیارمان در آیین ابقای شهردار، مهم کار کردن برای مردم شریف کاشمر است. گاهی زود دیر می‏شود. لطفاً حواسمان به شهروندان و رای‏دهندگان باشد. کمک به مردم کمک به خود شما و طیف سیاسی‏تان برای رای آوردن مجدد هم هست. گاهی پیاده در محلات جنوبی شهر قدم بزنید. گاهی سرزده در جمع مردم حاضر شوید. و یک خواهش در این پاراگراف اخر؛ لطفاً ابوالمشاغل نباشید. ابوالمشاغل در گذر زمان در افکار عمومی زیر سوال می‏روند. مردم حواسشان هست که یک مسئول با یک دست می‏تواند چند تا هندوانه بردارد. امید شاهد حذف فقر شهری در کاشمر باشیم.