فرودگاه خصوصی کاشمر و قابلیت‏ استقرار اورژانس هوایی

هر کس به فراخور دغدغه‏هایش به جنبه ای از جنبه‏ های این واقعه توجه خاصی کرد. یکی از حواشی، حضور دو بالگرد از اورژانس‏های هوایی نیشابور و سبزوار در بردسکن جهت انتقال چهار مجروح به بیمارستان‏های آن دو شهر بود. در کاشمر این سوال برای بسیاری پیش آمد که؛ چرا کاشمر اورژانس هوایی ندارد؟

هنوز آمار کشته‏های ماجرای اسفناک بردسکن به چهار نفر نرسیده بود که در شبکه‏ای اجتماعی به نقل از محمد رضا کاویانی مدیریت شرکت کاویان پرواز شرق یا به قول مشهور فرودگاه کاشمر متنی در باره آمادگی فرودگاهش برای استقرار اورژانس هوایی منتشر شد. او برای عرض تسلیت دکتر بنیادی را خطاب قرار داده بود و متذکر شد؛ « همانطور که مستحضرید دو فروند بالگرد امدادی از سبزوار و نیشابور به بردسکن جهت انتقال مجروحان اعزام شدند. و این درحالی است که تنها فرودگاه خصوصی کشور از سال 1395 در کاشمر فعالیت می‏کند و برابر استانداردهای سازمان هواپیمایی کشوری واجد صلاحیت و زیرساخت برای استقرار اورژانس هوایی می‏باشد.

اینجانب بعنوان مدیریت و سرمایه گذار شرکت کاویان پرواز شرق از سال نود و شش مجددانه پیگیر این مهم می‏باشم. اسناد و مدارک موجود است. بارها تاکید کردم برای این موضوع چشمداشت مالی ندارم. کارشناسان بازدیدها را کرده‏اند و امکانات را تایید نموده‏اند. منتظر همت مسولان هستیم. این حادثه تلخ می‏تواند بهانه توجه به استقرار اورژانس مذکور در فرودگاه کاشمر باشد...گاهی زود دیر می‏شود. کاش همه در مسابقه خدمت به ترشیز برنده باشیم.» این یادداشت در همان 24 ساعت اول واکنش‏های مختلفی را در فضای مجازی برانگیخت. انتشار دو نامه دلالت بر تلاش نماینده برای راه‏اندازی اورژانس هوایی در کاشمر داشت.

کاویانی همانطور که در یادداشتش متذکر شده بود از سال 1396 به طور جدی بحث اورژانس هوایی را برای کاشمر پیگیر بود. به همین منظور نشستی هم در سال گذشته برگزار کرد. لابد مسئولان شرکت کننده مفاد و موضوعات مطروحه در این نشست را به یاد دارند. نگارنده با یکی از مسئولان اورژانس هوایی یکی از شهرستان‏های اطراف صحبتی در باره نیاز کاشمر به بالگرد امدادی و بحث اورزانس هوایی در کاشمر داشت. به گفته وی؛ فرودگاه کاشمر با توجه به زیرساخت‏های که دارد، قابلیت استقرار بالگرد را دارا می‏باشد. از دید وی باعث تعجب بود که چرا هنوز مسئولان کاشمر نتوانستند برای این مهم کاری کارستان بکنند!

تاریخچه کوتاه اورژانس هوایی در جهان و ایران

آمبولانس هوایی نوعی وسیله نقلیه بخش اورژانس است که برای کمک‌های پزشکی فوری در شرایطی که آمبولانس بعلت عدم سرعت کافی و یا دور بودن مسافت نمی‌تواند به کمک بیمار بشتابد، از آن استفاده می‌شود. گروه کمکی آمبولانس هوایی، مجهز به وسایلی هستند که می‌توانند معالجه بیمار و فرد مجروح را تا رسیدن به بیمارستان به عهده بگیرند. اولین حمل ‌و نقل هوایی بیماران پس از اختراع بالون توسط برادران مون گلفیه در سال 1784 و طی جنگ فرانسه و پروس به‌منظور تخلیه مجروحان از پاریس صورت گرفت. درسال 1917 و طی جنگ جهانی اول فرانسوی‌ها از هواپیما برای حمل مجروحان جنگی استفاده کردند.

 در طی دهه‌های بعد استفاده از وسایل پروازی در حمل بیماران خصوصاً در ارتش گسترش پیدا کرد و در طی جنگ دوم جهانی انتقال بیماران توسط هواپیمای به‌طور گسترده‌ای صورت گرفت. طی جنگ کره برای اولین بار از بالگرد‌ها برای انتقال مصدومین استفاده شد و عملکرد درخشان آن‌ها در جنگ ویتنام در زمینه جابه‌جایی بیماران، موجب شد که انتقال هوایی بیماران در شرایط غیر جنگی نیز مدنظر قرار گیرد.‏ در سال ۱۹۷۲ میلادی اولین ناوگان انتقال هوایی بیماران در مناطق غیر جنگی، در کلرادوی آمریکا راه‌اندازی شد، به نحوی که طی ۷ سال در بیش از ۵۰۰ ماموریت آمبولانس‌های هوایی در آمریکا و در بیش از ۲۰۰ ماموریت در آلاسکا، جان صدها مصدوم و بیمار نجات پیدا کرد.‏

  بالگردها سرعت‌های بالایی دارند و لذا امکان انتقال سریع را فراهم می‌کنند. صعود و فرود عمودی بالگردها و امکان نشست و برخاست در سطوح ناهموار از مزایای بسیار بزرگ این وسایل می‌باشد. از دیگر سو عموماً پرسنل به‌کار گرفته شده در این آمبولانس‏ها ورزیده‌تر و با تجربه‌تر هستند. در عین حال امکان حمل تعداد بیشتری از بیماران به روش انتقال هوایی وجود دارد. اورژانس هوایی درحوادث غیر مترقبه‌ای که تعداد مصدومان زیاد و آنان بدحال باشند، به کمک مجروحان می‌شتابد و سرعت ارائه خدمات در این اورژانس با هدف کاستن از مرگ و میر مجروحان و مصدومان اهمیت ویژه‌ای دارد.

اورژانس هوایی در ایران نیز از سال ۱۳۵۹ با شروع جنگ تحمیلی و از سوی سازمان‌های نظامی، امدادی و شرکت‌های هواپیمایی خصوصی آغاز شد. در جنگ تحمیلی انتقال مجروحین با بالگرد بیشتر به شکل امداد و نجات بود. در زلزله بم هم بخشی از مجروحین به وسیله آمبولانس‌های هوایی به مراکز درمانی منتقل شدند. خدمات اورژانس هوایی در سال ۱۳۷۹ در تهران با یک فروند بالگردی که وزارت دفاع به اورژانس تهران داده بود، آغاز شد. در آن سال اورژانس هوایی به صورت ساختاری در نظام سیستم خدمات فوریت‌های پزشکی پیش بیمارستانی، خدمات خود را آغاز کرد و فراز و نشیب‌های زیادی را تا امروز پشت سر گذاشت.

استفاده از خدمات اورژانس هوایی از ابتدای مرداد ۱۳۹۳ به عنوان بسته تحول سلامت مورد توجه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قرار گرفت. در حال حاضر اورژانس هوایی خدمات گسترده‌ای در سطح کشور دارد. این سازمان درصدد کاهش فواصل خدمات رسانی است. از ابتدای امسال تاکنون ۲۳ هزار مصدوم از طریق اورژانس هوایی کشور  به بیمارستان‌ها منتقل شده‌اند که ۶۵ درصدشان بلافاصله تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اند و این نشان دهنده انتخاب درست پرواز و انتقال مصدوم است. این افراد یا از مرگ حتمی و یا از عوارض بعدی نجات پیدا کرده‌اند.

 تقریباً برای هر پرواز به طور متوسط مبلغ ۲۰ میلیون تومان متوسط هزینه می‌شود. به گفته کولیوند سرپرست سازمان اورژانس کشور؛« ارزش نجات جان مردم بیش از این حرف‌هاست. این اقدامات قیمت ندارند. در گذشته اورژانس کشور تنها دو بالگرد ملکی داشت و جز اینها بالگردی برای انتقال هوایی مصدومان وجود نداشت، هیچکس جرات نمی‌کرد به دنبال راه‌اندازی اوراژانس هوایی رود، اما امروز نزدیک به ۴۰ پایگاه اورژانس هوایی داریم و قرار است تعداد آنها را به ۵۴ پایگاه افزایش دهیم. بر همین اساس می‌خواهیم با فاصله هر ۱۵۰ کلیومتر هوایی از هر پایگاه، بالگرد داشته باشیم و بتوانیم به سرعت بر بالین مصدومان برسیم.»

ضرورت استقرار اورژانس هوایی در کاشمر و ترشیز

متاسفانه سالانه شاهد بروز حوادث جاده‌ای مختلفی در سطح شهرستان‏های ترشیز، سوای لزوم توجه به مقوله مدیریت بحران هستیم. با توجه به ضرورت کاهش سرعت امدادرسانی‎ها، استقرار این اورژانس به عنوان یک ضرورت احساس می‌شد. با استقرار این بالگرد زمان انتقال مصدومین کاهش خواهد یافت. در هر آمبولانس هوایی یک پزشک و یک پرستار ماهر حضور دارند و تمامی تجهیزاتی که برای حفظ جان بیماران لازم است، در بالگردها پیش بینی شده است و در این مورد تجهیزات خاصی به کار گرفته می‌شود.‏ خوشبختانه جایگاه اورژانس بواسطه نگاه مثبت وزیر بهداشت، در سطح کشور ارتقا یافته است.

یقین دکتر بنیادی می‏تواند از وزیر بخواهد توجه ویژه‏ای به کهن دیار ترشیز به طور اعم و مشهد شهید مدرس به طور اخص داشته باشد. با توجه به اعلام رسمی کاپیتان کاویانی با در اختیار قراردادن بخشی از فضای فرودگاه به بالگرد به طور رایگان، بایسته است مسئولان این مهم را وجه همت خود قرار دهند و به طور جهادی پیگیر این مهم باشند. زیرساخت‏های این فرودگاه در خدمت اورژانس هوایی منطقه خواهد بود. کاشمر و ترشیز با توجه به فعالیت مجمع خیرین سلامت از یک سو و اعتبارات طرح تحول نظام سلامت از دیگر سو شایسته است به فکر بالگردی اختصاصی کاشمر باشند.

همزمان باید در کنار بحث آشیانه بالگرد به فکر احداث پد بالگرد در بیمارستان حضرت ابوالفضل(ع) باشیم. فرودگاه شرکت کاویان پرواز شرق یک بضاعت قابل اعتناء برای مدیریت بحران در کاشمر و ترشیز محسوب می‏شود. برخی را تصور بر آن است این فرودگاه یک مجموعه تفریحی صرف وابسته به یک فرد سرمایه‏دار است! این تصور فی‏نفسه اشتباه است. با توانمندی‏های فعلی این فرودگاه می‏توان فعالیت‏های درخور اعتنایی برای پیشرفت و توسعه کاشمر برنامه‏ریزی نمود. از یک آمایش ساده تا یک بررسی امنیتی، از یک سرکشی مربوط به محیط زیست تا تلاش برای حفظ منابع طبیعی و بسیاری مسایل دیگر با بضاعت فعلی این فرودگاه و همین سه فروند هواپیمای فوق سبک و سبک قابل انجام است.

مدیریت فرودگاه از ابتدای احداث این مجموعه در اندیشه نشست و برخاست هواپیماهای کم عرض با 72 نفر ظرفیت و هواپیماهای باربری با ظرفیت 35 تن بود. رسیدگی به این فرودگاه کاشمر را تا حد زیادی از فرودگاهی که سال‏هاست قرار است در اراضی شهرستان مه‏ولات نرسیده به سه راه شادمهر احداث شود، بی‏نیاز می‏کند. چرا بخش خصوصی را در این راه همراهی نمی‏کنیم؟ استقرار اورژانس هوایی در این فرودگاه آن هم به طور رایگان چرا مورد توجه برنامه‏ریزان شهرستان و استان قرار نمی‏گیرد. این فرودگاه قد راست کرده در جوار اژدهای خفته درونه را باید یک نعمت برای کاشمر و ترشیز بدانیم.

یادمان نرود محور کاشمر به سه راه شادمهر هنوز قربانی می‏گیرد. یادمان نرود راه‏های روستایی حال و هوایی حادثه‏خیز دارند. یادمان نرود شهرستان آبستن حوادث غیرمترقبه ریز و درشتی از فرونشست زمین تا زلزله و سیل است. یادمان نرود این فرودگاه بر فرض وجود آفتی سهمناک در باغات و مزارع می‏تواند پایگاهی برای سم‏پاشی باشد. سلسله «یادمان نرود»های متعددی را می‏توان مطرح کرد. در این مقال بیشتر استقرار اورژانس هوایی در کاشمر و ترشیز با مدد از توان این فرودگاه است. فرودگاهی که در خارج شهرستان جایگاهی خاص دارد، ولی متاسفانه مسئولان شهرستان التفاتی ویژه به آن ندارند.

آرزوی یک همت برای توجه به بضاعت بخش خصوصی

یادمان باشد که یک بالگرد در عملیات اورژانس، می‌تواند باعث کاهش 75 درصدی زمان رساندن بیماران و مجروحان بدحال به مراکز تروما و کاهش 50 درصدی مرگ و میر مادران باردار شود. پایگاه‏های اورژانس هوایی در نقاطی نظیر نیشابور برای محل استقرارشان در هوانیروز اجاره پرداخت می‏کنند. به لطف مدیریت فرودگاه دیارمان نیازی به پرداخت این اجاره که قریب 50 میلیون تومان در ماه است، نیست. امید شاهد ایجاد عزمی همگانی و ورای حُب و بُغض و بی‏اعتناء به مسایل خطی و جناحی برای استقرار اورژانس هوایی در کاشمر با استفاده از امکانات فرودگاه شرکت کاویان پرواز شرق باشیم.

یک مقام آگاه در اورژانس هوایی تاکید داشت که کاشمر در حوزه مدیریت بحران باید نهایت بهره‏برداری را از فرودگاه کاشمر بکند. گاهی زود دیر می‏شود. مدیران ارشد کاشمر، حضرات مسئولین طراز اول سایر شهرستان‏های ترشیز پیشنهاد می‏شود سری به فرودگاه کاشمر بزنید و از نزدیک بضاعت این مجموعه را از منظر مدیریت بحران رصد بفرمایید. در گوشه ذهنتان محاسبه بفرمایید اگر بالگرد امدادی در کاشمر وجود داشت آن چهار دانش‏آموز بردسکنی چه وضعیتی داشتند؟ مدت زمان پرواز دو بالگرد از نیشابور و سبزوار تا بردسکن و برگشتشان به دو بیمارستان آن دو شهر را محاسبه بفرمایید ؟

در کنار محاسبه‏تان فرض بفرمایید بالگردی از فرودگاه کاویان پرواز شرق به بردسکن پرواز کند، رسیدن این بالگرد به بردسکن و برگشتش به کاشمر و استقرار در بیمارستان و برگشت دوباره‏اش برای انتقال الباقی مجروحان چقدر طول می‏کشد؟ سال گذشته در جلسه‏ای در محل فرودگاه بحث استقرار اورژانس هوایی مطرح شد. برخی اعلام موافقت کردند، برخی میوه و شیرینی‏شان را صرف کردند، برخی موضوع را جدی نگرفتند. بیایید یک بار این موضوع را جدی بگیرید. از منظر مدیریت بحران به این توانمندی نگاه کنیم. گاهی زود دیر می‏شود. فردا امروز ما را قضاوت خواهند کرد.

روزی را می‏شود انتظار داشت که محصولات این شهر با هواپیماهای باربری این فرودگاه به نقاط مختلف کشور و کشورهای پیرامون صادر شود. آنانی که شعار پیشرفت کاشمر را می‏دهند به این بضاعت توجه دارند؟ پرواز زائران کاشمر به عراق با پروازی از این فرودگاه دور از انتظار نیست. کافی است نگاهی جهادی به این پروژه داشته باشیم. اورژانس هوایی یک حقیقت است و توان این فرودگاه برای سایر مسایل موثر در پیشرفت کاشمر و ترشیز یک واقعیت است. کاش از منظر آمایش سرزمین به مشکلات این فرودگاه برای بقا و توسعه و بالندگی توجه شود. روزی خواهد رسید که پرواز مهمانان ده آذرِ کاشمر در این فرودگاه بر زمین بنشیند. آن روز دور از انتظار نیست. باقی بقایتان.